De filosofen in de oudheid, de Oosterse tradities en de hedendaagse psychologie zijn ons voorgegaan in het theoretiseren, in het maken van concepten en het uitleggen van hun onderlinge samenhang. Maar waar we het kunnen vinden, daar is nog geen antwoord op. Laten we ons hier, bij Retraite de Logt, dan maar beperken tot hoe we onsZelf zouden kunnen vinden? Handvatten geven, de weg wijzen en spiegelen. Kaders geven voor onderzoek, tools aanreiken en nieuwsgierigheid wekken. Uit je comfort zone stappen, nieuwe wegen inslaan en je volledige potentieel gaan inzetten. Dit zijn stappen die wij als coaches en trainers gezet hebben op ons eigen persoonlijke pad waardoor jij je eigen pad niet helemaal alleen hoeft te lopen. We zijn hier met gelijkgestemden en met elkaar kunnen we een verschil maken.

Ingeborg Bosch is ons op het pad ook voorgegaan en heeft tal van boeken geschreven die inzicht geven in hoe we kunnen komen tot een liefdevoller mensZijn. Hoe we ten volste kunnen leven en samenleven vanuit een open hart, voorbij oude en overbodig geworden (overlevings)mechanismen. Zij is de grondlegger van PRI (Past reality Integration Therapy) en biedt een concreet stappenplan om door de ervaringen terug te halen die we in onze kindertijd moesten verdringen, een gevoel van identiteit, individualiteit en betekenis te ontwikkelen waaruit een gezonde en juiste ervaring van het Zelf ontstaat.

In haar boek “Herontdekking van het ware Zelf” legt ze de gedachte uit dat we een gedeeld bewustzijn hebben; een deel dat de wereld ziet door de ogen van het Kind dat we ooit waren, en het andere deel van ons bewustzijn dat naar de wereld kijkt vanuit de ogen van de Volwassene die we nu zijn. Er vindt een verschuiving plaats van ons Volwassen bewustzijn naar het Kind bewustzijn op het moment dat we worden geconfronteerd met iets dat ons, zonder dat wij dat beseffen, herinnert aan iets uit ons verleden. Op dat moment schieten we reflexmatig in onze afweer om de oude pijn niet te voelen. Daar waar onze emotionele behoeften als kind niet vervuld werden (veiligheid, knuffelen, liefde, respect en warm fysiek contact in de jonge levensjaren) kunnen we alleen overleven als we in staat zijn om de waarheid te verdringen. Wanneer er zich levensbedreigende ervaringen voordoen, splitst ons bewustzijn zich in meerdere delen en wordt de werkelijkheid als het ware achter een dikke muur opgeslagen (verdringing). Dit is aan de ene kant een belangrijk mechanisme om psychisch te blijven functioneren, tegelijkertijd registreert onze geest deze gevaarlijke situaties wèl, wat tot reacties en gedrag kan leiden waarop wij geen bewuste grip hebben. (Lees hier ook LeDoux, J., The emotional brain, 1996 e.a. Centrale rol voor de amygdala). Pas als we herkennen en erkennen dat we in een afweer zitten, kunnen we de volgende stap zetten. De moeilijkheid is dat we ons sterk vereenzelvigen met onze afweren, waardoor het moeilijk is om ze door te hebben; “zo ben ik nu eenmaal”. Deze ontkenning zorgt ervoor dat de verdrongen waarheid wordt vervangen door een nieuwe ‘realiteit’. Deze ontkenning, die het leven van het kind redde, bedreigt het leven van de volwassene.

In de amygdala worden bedreigende situaties opgeslagen, deze functioneert los van dat deel van onze hersenen dat rationeler is. Dit proces van opslaan heeft een overlevingsfunctie. Telkens wanneer een nieuwe potentieel bedreigende situatie zich voordoet, vergelijkt de amygdala deze met herinneringen die opgeslagen zijn. De vergelijkingsmethode van de amygdala is echter niet zo nauwkeurig. De reacties die door de alarmsignalen ontstaan zijn gebaseerd op verouderde herinneringen. De opgeslagen gebeurtenissen waren voor ons bedreigend als kind, maar zijn dit niet meer voor ons als volwassene. Toch zijn de gevoelens nog altijd even pijnlijk als we door een symbool in het Kind-bewustzijn belanden. Om deze pijn niet te voelen, gaan we snel het Kind-bewustzijn en spreken onze afweermechanismen aan. Om aan het werk te gaan op jouw Pad moeten je je  realiseren dat het niet de oude pijn is die zo’n destructieve werking heeft op ons mens-zijn, de maatschappij en de wereld, maar dat het de afweermechanismen zijn die het kwaad veroorzaken. Dat wat door spirituele leermeesters ‘verlichting’ genoemd wordt, kun je zien als een toestand waarin we geen afweermechanismen meer gebruiken. Het is onze natuurlijke staat van Zijn. Ons Zelf.

Om de vijf afweermechanismen die Ingeborg gedefinieerd heeft te gaan herkennen bij jezelf stel ik voor dat je haar boek leest. Ik kan hier alleen een hele korte schets geven:

1. Valse hoop; “…ik kan krijgen wat ik nodig heb, als ik maar…”.

2. Ontkenning van behoeften; “…het kan me niet schelen, ik heb niets nodig, ik maak het best, niets aan de hand…”.

3. Valse macht; “… het is jouw schuld, ik heb geen probleem, jij deugt gewoon niet…”.

4. De primaire afweer; “… er is iets mis met mij, ik deug niet, het is allemaal mijn schuld, ik kan het niet…”.

5. Angst; “… ik kan nog vluchten van het gevaar en misschien krijgen wat ik nodig heb…”.

Het heel wordingsproces wordt door Ingeborg Bosch verduidelijkt door gebruik te maken van 5 elementen;

Cognitief inzicht; elke keer als een afweermechanisme in werking treedt betekent dit dat we met een symbool te maken hebben, waardoor oude pijn naar boven komt en we behoefte voelen ons tegen die oude pijn te verweren. Onze oude pijn voelt alsof hij door het heden veroorzaakt wordt. Toch moeten we onze vraagtekens zetten bij onze waarnemingen in het heden, de amygdala reageert onnauwkeurig op het heden. Als gevoelens uit proportie zijn, kun je ervan uitgaan dat ze stammen uit het verleden en opgeroepen worden, niet veroorzaakt worden door het heden. Als we een gevoel van urgentie hebben, dan hebben we meestal te maken met een oude onvervulde kinderbehoefte.

Emotioneel besef; hoe vaak we ook praten over wat er in onze jeugd gebeurd is, pas als je hebt doorvoeld wat je als kind hebt meegemaakt, ontdek je de impact er van. Tegelijkertijd lucht het enorm op als je begrijpt dat de waarheid je geen kwaad zal doen, dat ze bij je hoort en je bereid bent die waarheid in je leven toe te laten. De neocortex, het rationelere deel van onze hersenen, mag bij het opnieuw voelen van de pijn, dat opgeslagen ligt  in de amygdala, meedoen waardoor de ervaring zijn emotionele lading verliest. Het is belangrijk om niet in de val te trappen van “mijn jeugd viel wel mee”. Want we dragen allemaal pijn uit onze kindertijd mee, pijn die in ons volwassen leven moeilijkheden veroorzaakt.

Overwinnen van de angst voor het voelen; door ons open te stellen voor oude pijn en ons er niet tegen te verzetten, voelen we hoe diep die gaat. Dit neemt de angst weg die we voor hevige pijnlijke gevoelens hebben. Oude pijn kan en zal ons niet schaden. De volwassenen die we nu zijn, heeft de jeugd al doorstaan.

Regressie; in principe kunnen we alleen met regressie met zekerheid voelen dat de pijn die we hier en nu voelen eigenlijk uit het verleden komt. Regressie als therapeutisch middel geeft toegang tot het Kind-bewustzijn. We krijgen toegang tot de herinneringen die opgeslagen zijn in de amygdala terwijl de neocortex, de rationelere delen, ook actief is. De client vindt altijd zelf het antwoord op de vraag wat het is dat het leven moeilijker maakt dan nodig.

Toepassing op lange termijn; als we eenmaal inzien dat we symboliseren, wat betekent dat we denken dat we bijv. bekritiseerd worden en dat we er niet tegen kunnen, dan kunnen we i.p.v. in de pijn op te gaan hem opmerken, beseffen dat hij oud is, weten uit welke realiteit van vroeger hij voortkomt en het gevoel als het ware ‘door ons heen laten gaan’.

Samenvatting: als verdringing en ontkenning (afweer) stap voor stap opgeheven worden, kan de inhoud van het Kind-bewustzijn ons Volwassen-bewustzijn binnengaan. Het betekent dat we als volwassene weten dat we pijnlijke herinneringen uit onze jeugd bij ons dragen. Pijnlijke herinneringen, niet meer dan dat. De lading is eraf. Het ware Zelf ligt binnen ons bereik.

Kijk ook eens naar onze Verdiepende Trilogie